Prof.Dr.Birol Vural- İnfertilite| www.tupbebeknet.com

1. Gebelik Oluşumu Nasıl Olur ?

Bir kadında her ay bir yumurta seçilir ve tubaya(döllenme kanalı) atılır. Eğer ortamda sperm yoksa 24-48 saat sonra atılan yumurta dejenere olur. Eğer ortamda sperm varda, sperm ve yumurta hücresi birleşerek zigot oluşur. Eğer bu faktörlerden en az biri eksikse infertilite oluşur.

Bir yıllık düzenli ilişkiye rağmen gebe kalamama durumuna infertilite (kısırlık) denir. İnfertilite tedavisinde en önemli faktör vakit geçirmeden tedaviye başlamaktır. Çünkü artan yaş ile beraber kadınlarda doğurganlık azalır. Örneğin 30 yaşında aylık gebe kalabilme olasılığı %20 iken, bu oran 40 yaş üzerinde %5 ’tir. 35 yaş altında bir yıl içerisinde, 35 yaş üzerinde ise 6 ay içerisinde gebe kalamıyorsanız, mutlaka doktora başvurunuz.

2. İnfertilite Değerlendirmesi:

a. Serolojik testler: Hbs Ag, Anti-Hbs, Anti-HCV, Anti-HIV I+II, Rubella IgG, Rubella IgM, Toxo IgG, Toxo IgM

b. Hematolojik testler: kan grubu, tam kan sayımı

c. Hormon testleri: FSH,LH, Testosteron, 17-OH Progesteron, DHEA-S04, Androstenedion (bu testler adetin 3. günü verilecek) , serbest T4, TSH, prolaktin ve AMH testi.

d. Transvajinal Ultrasonografi: Rahim ve overlerin detaylı değerlendirilmesi sağlanır.

e. Sonohisterografi (sulu ultrasonografi): Transvajinal ultrasonografide şüphelenilen polip vb. varlığında rahim içine sıvı verilerek ultrason yapılır.

f. HSG (histerosalfingografi): Rahim filmi. Adet bitiminden sonraki 2-4 gün aralığında yapılır.

g. Spermiogram: Erkekte meniden sperm sayımı yapılır. 3-5 gün cinsel perhiz sonrası.

h. Histeroskopi ve laparoskopi: Rahim içinin ve rahim dışının endoskopik olarak incelenmesidir. Rutin istenmez, eğer rahimde yer kaplayan bir durum varsa veya tüplerin geçirgenliğinde problem varsa istenebilir.

3.Kadın İnfertilitesi Sebepleri:

Erkek faktöründe ise bilinen bir hastalık yoksa sperm sayımı yeterlidir. Sperm sayımında anormallik olan ve/veya ereksiyon/ejekülasyon problemi olan erkeklerden üroloji konsültasyonu istenir.Total motil sperm sayısı 5 milyonun altında olanlara IVF yapılır. 10-15 milyon arasında olanlar aşılama önerilirken, 5-10 milyon arasında spermi olanlarda aşılama veya tüp bebek duruma göre karar verilir.

Kadın İnfertilitesi: 3 temel araştırma yapılır. Yumurtlama, tüplerin açık olması ve rahim. Bunlarda oluşan probleme bağlı tedavi planlanır.

Erkekte veya kadında bulunabilen bir infertilite sebebi yoksa buna izah edilemeyen infertilite denir. 37 yaş üzerinde dirert IVF denenir. 37 yaş altındaysa aşılama 3 siklus yapılır cevap alınamazsa IVF yapılır.

1. Pelvik inflamatuar hastalık: Geçirilmiş yumurtalık ve rahim iltihabı sonrası hastanın tüplerinde ve rahim içinde tıkanıklık ve yapışıklıklar gelişebilir. Bu durum kendiliğinden gebe kalmanıza engel olabilir.

2. Myom: Myomlar üreme çağındaki her 4 kadından 1 ‘inde görülürler. Subseröz ( rahmin dışına tutunmuş) myomların infertilite ile ilşkisi yokken, submüköz (rahim içinde) olan myomlar infertilite ve düşük sebebidirler. İntramural myomlar ise rahmin kas kitlesi arasında gelişir. İnfertilite ile ilşkisi tartışmalı olmakla birlikte tedav bireyşelleştirilmelidir..

3. Over kistleri: Genellikle içi su dolu kistlerdir ve kendiliğinden geçerler. Ancak 3 aydan fazla süreli sebat eden kistler, içerisinde solid alanları, pailler çıkıntıları olan kistler araştırlması gereken gruptur. Bu hastalarda olası bir maligniteyi (kötü huylu) ekarte etmek gerekir. Over kistleri bası etkisi veya yumurtlamayı engelleyerek infertilite ile ilişkili olabilirler.

4. Endometrioma (Çikolata kisti): Rahim iç zarının (endometrium) yumurtalık dokusu içerisinde büyümesi sonucu gelişen kistlerdir. Endometriosis karın iç zarında herhangi bir yerde olabilir, ilerleyen yapışıklıklar sonucu hastada ağrılı adet görme, kasıklarda ağrı, ağrılı ilişki ve infertilite görülür.

5.Hidrosalfinks :

Geçirilmiş enfesiyonlara bağlı olarak tüplerin şişmesi ve fonksiyonunu yitirmesidir. IVF başarısını yarı yarıya düşüren bir faktör olduğu için, IVF öncesi hidrosalfinks olan tübün alınması faydalı olur. Geçirilmiş yumurtalık ve rahim enfeksiyonları karın içerisinde yapışıklıklar da yapabilir.

M%C4%B0KROENJEKSIYON%20I%C5%9ELEM%C4%B0.

SIK SORULAN SORULAR:

AŞILAMA NEDİR ?

Sperm sayısı ve hareketliliği az olan erkeklerde veya açıklanamayan infertilite tanısında intrauterin inseminasyon (aşılama) uygulanır. Aşılama öncesi yine yumurta oluşumunu sağlayan ilaçlar verilir ve çatlatma iğnesi sonrası (36 saat sonra) erkekten alınan sperm örneği yıkanıp ölü olan spermler atılarak kadının rahmine bir enjektör eşliğinde verilir. En fazla 3 kez aşılama yapılır. Ekseriya sperm sayısı 5-15 milyon arası olan erkeklerde uygulanır.

TÜP BEBEK NEDİR?

Sperm ile yumurta laboratuar ortamında bir araya getililerek döllenmenin sağlanmasına tüp bebek (IVF) denir. Doğal yoldan gebe kalamayan tüpleri tıkalı olan, ağır erkek faktörü olmayan vakalarda tercih edilir.

Gonadotropinler yumurtalıkta yumurtaların büyümesi sağlanır

Belirli bir olgunluğa gelen yumurtalar çatlatma iğnesi verilerek çatlatılır ve 36 saat sonra yumurtalar toplanır.

Toplanan yumurtalar kültür ortamı bulunan bir test tüpüne veya petri kutusuna alınırlar ve erkekten alınan sperm ile bir araya getirilirler.

İnfertilite tanısı konulunca tedavi alternatiflerim nelerdir ?

Önce hekime başvurun ve kadında veya erkekte herhangi bir patoloji var mı bu tespit edilsin. Kadında yumurtlama bozukluğu, tüplerin tıkalı olması veya rahimde bir patoloji olmasına göre tedavi şekillenecektir. Bu tedaviler sadece yumurtlama tedavisi (hap-iğne) olabileceği gibi, histeroskopi/laparoskopi gerektiren bir cerrahi, aşılama veya tüp bebek tedavisi olabilir.Erkek faktöründe tedavi ise var olan probleme göre değişir bu basitçe bir enfeksiyon tedavisi olabileceği gibi, varikosel sebebiyle küçük bir cerrahi, aşılama veya tüp bebek olabilir. Sonuç olarak infertilite tedavisi kadın veya erkekte var olan soruna göre değişir.

Kaç yaşına kadar gebe kalabilirim?

Kadınlarda yumurtalık kapasitesi yaşla birlikte azalır. 35 yaşından sonra azalma başlar, 40 yaş sonrası hızlanır. 44 yaşına kadar IVF yapılabilir.

Kadına ait infertilite sebepleri nelerdir?

Yumurtlama bozuklukları, yumurtalığın erken yaşlanması, hormonal dengesizlikler, rahimde polip, myom gibi patolojiler, tüplerin tıkalı olması, yumurtalıklarda çikolata kisti (endometrioma) olması.

ERKEK İNFERTİLİTESİ

Erkeklerde hipofizden salınan FSH ve LH hormonları etkisiyle testislerde sperm üretimi başlar. Sperm yapım aşaması yaklaşık 3 ay sürer. Bu süreci tamamlayan olgunlaşan spermler ise kanallara atılar. Sperm üretimini ve transportunu etkileyen herhangi bir basamaktaki eksiklik ise erkek infertilitesi olarak karşımıza çıkar.

Problemin kaynağına göre de tedavi planı değişir. Yani problem hipofizden testise sinyal gönderilmesinde mi?, testiste sperm üretiminde mi ?, yoksa kanallar tıkalı da sperm üretiliyor ama atılamıyor mu ? Tüm bunları anlamak için en temel testimiz spermiogram dediğimiz sperm sayımıdır. Eğer bunda bir anormallik varsa üroloji doktorunun sizi detaylıca muayene etmesi ve sperm yapım azlığının nereden kaynaklandığının çözümlenmesi gerekmektedir.

Erkeklerde sperm üretimini etkileyebilecek faktörler:

1. Alkol

2.Sigara

3.Isı ( sıcak ortamda çalışmak, sauna, dar pantolon giymek)

4.İlaç ( bazı ilaçlar spermi etkileyebilmektedir)

Minimum 2 gün cinsel perhiz sonrası spermiograma bakılır. Spermiyogramda sperm sayısı, hareketliliği ve şekil özellikleri önemlidir.Bunların normalden daha düşük olması çocuk olmasını engelleyebilir. Anormal sonuç diyebilmek için iki farklı zamanda testin tekrarlanmış olması gerekir.

Problemin kaynağına göre de tedavi planlanır. Artifisyel inseminasyon (aşılama), IVF (in vitro fertilizasyon), ICSI (mikroinjeksiyon) gibi teknikler gebe kalınması için kullanılan yöntemlerdir. Aşılamada meni alınır zararlı içeriklerden ve ölü spermlerden arındırmak için yıkama işlemine tabi tutulur ve sonra özel bir kateter yoluyla kadın rahmine verilir. Tüp bebekte ise sperm sayımı aşılama yapılamayacak kadar azdır veya 3 kez başarısız aşılama sonrası yapılır. Laboratuvar ortamında sperm ve yumurta bir araya getirilerek (VF) veya yumurtanın içine sperm enjekte edilerek (ICSI) yapılır. IVF veya ICSI ileri teknoloji ve donanım gerektiren bir durumdur ve tüp bebek ünitesi olan merkezler tarafından yapılabilir.

Erkeğe ait sebepler nasıl tanı konur?

3-5 günlük cinsel perhiz sonrası sperm sayımı yapılır. Sperm sayısı, motilite ve morfoloji bakılır. Bu parametrelerde bozulma varsa üroloji doktorunun muayene etmesi önerilir. Sperm sayımı 10-15 milyon arası olanlarda aşılama, 5-10 milyon arası olanlarda aşılama veya-IVF, 5 milyonun altında sperm olanlarda IVF yapılır.Spermde 1 milyonun üzerinde lökosit varsa enfeksiyon tedavisi, eğer varikosel, testislerde küçülme, cinsel ilişkide problemler varsa üroloji doktoru ile birlikte değerlendirme yapılır.